RAZGOVOR S POVODOM: VLADE SIMOVIĆ

ŠTA MISLITE O?

NI: Šta Vas je zainteresovalo i nadahnulo za nauku?

Ljudi od rođenja posmatraju svijet koji ih okružuje. U njemu zapažaju brojne fenomene. Mnoge od njih žele da objasne i daju im određeno značenje. Pojedini ljudi žele da objasne zašto neko drvo raste brže od drugog i zbog čega se pomjeraju tektonske ploče. Drugi opet žele da istraže koje su to najmanje vidljive čestice i kakva je njihova uloga u prirodi. Treći opet pokušavaju da otkriju sakrivene dubine svemira i objasne njegove zakonitosti. Četvrti otkrivaju anatomiju čovjeka, lijekove za brojne bolesti i kako produžiti život. No, ipak najveći broj ljudi istražuje fenomene koji su proizvod njihovog djelovanja. Skoro da ne postoji čovjek koji se nije barem jednom u životu zapitao zbog čega su pojedini ljudi dobri, sa velikom dozom tolerancije, solidarnosti, razumnosti i empatije prema drugim ljudima, a drugi opet loši, puni samoživosti, gramzivosti, ljubomore, fanatizma i nasilja. Isto tako, skoro da ne postoji čovjek koji nije barem jednom u životu pokušao da objasni sistem moći i vlasti koji ga okružuje.Upravo je želja da shvatim ljudsko ponašanje, njihov odnos prema društveno-političkim sistemima koji ih okružuju i obrnuto odnos društveno-političkih institucija prema ljudima bio motiv zbog kojeg sam krenuo da istražujem brojne društveno-političke fenomene i ljudsku istoriju uopšte. Naravno, događaji koji nas okružuju su samo stimulisali ovu želju. U vrijeme početka ratova u bivšoj Jugoslaviji bio sam jedanaestogodišnjak. Tada sam živio u Sarajevu, u bloku zgrada nedaleko od Željinog stadiona i imao sam dobro društvo. Uglavnom smo vozili skejtove, igrali basket i slušali Zabranjeno pušenje. Paralelno smo gledali partizanske filmove, yu komedije i blockbustere iz Holivuda. Vjerujem da je taj miks ostavio trajne kulturne i psihološke posljedece po cijelu generaciju kojoj pripadam. A onda je odjednom, kao nenajavljen zemljotres, došao rat.

U ratu se pokazuje i najgore i najbolje kod ljudi. U njemu jedni daju maksimum zla koji ljudska priroda može da izrodi, a drugi ono najbolje u nama. Jedni pokazuju mržnju i ljudsku svirepost, a drugi opet međuljudsku solidarnost i dostojanstvo. Rat je vrijeme kada pokazujete da li ste životinja ili čovjek. Takvi istorijski događaji i okolnosti u ljudima bude želju da razumiju i objasne sve ono što se dešava oko njih. Poslije nekoliko godina rata, potpisan je Sporazum u Dejtonu. Grad u kojem sam rođen pripao je u cjelini jednoj etnoteritorijalizovanoj političkoj cjelini. Rat, partokratizacija društva, pojava klijentelizma, divlja privatizacija, stvaranje nacionalnih tajkuna, politički i društveni prostakluk, ubijanje socijalne države, dezorijentisanje nekada suverenih ljudi, njihovo ekonomsko i političko raslojavanje, obesmišljavanje školstva i nauke, teror neukusa i stimulisanje nasilja probudili su u meni želju da shvatim zašto se sve to dešava, ko kreira te procese i kako ih je moguće zaustaviti i usmjeriti u nekom drugom pravcu. Tada još nisam znao šta je to nauka o politici kojom se danas bavim, a još manje sam poznavao njenu metodologiju. Jednostavno me je vukla potreba da shvatim svijet nepravde koji je okružio brojne dobre ljude sa kojima sam živio. U svemu tome Sprazum iz Dejtona je za mene imao presudan uticaj. Toliko snažan, da sam devetnaest godina kasnije doktorirao na temu koja se umnogome bavila ovim međunarodnim mirovnim sporazumom i političkim partijama u Bosni i Hercegovini. U naučnom radu je neophodno da budete objektivni, neutralni, nepristrasni, precizni i jasni. Ali je za istrajnost bavljenja naukom često potrebna i lična motivacija koja vas tjera da izdržite do kraja. Ja sam je imao u želji da objasnim fenomen “trećetalasne” tranzicije devedesetih, političke i ekonomske “šok terapije” koja nam se dogodila i od koje se nismo oporavili sve ove godine.

NI: Da li Vam je rad nekog naučnika/istraživača bio inspiracija za Vaš naučno-istraživački rad?

U različitim fazama biološkog i naučnog sazrjevanja fascinirate se raznim teoretičarima, njihovim radovima, idejama i vrijednostima koje zastupaju. Vremenom shvatite da je nauka kojom se bavite sinteza brojnih istraživanja i ljudskih iskustava. Kada tako široko postavite svoj odnos prema nauci kojom se bavite onda vremenom izgradite poštovanje prema svima koji su dali određeni doprinos njenom razvoju. Jasno je da su briljantni pojedinci davali veći doprinos od drugih. Takvi su bili ljudi poput Džona Loka, Džona Stjuarta Mila, Žan Žaka Rusoa i sličnih. Veliki uticaj na naučni razvoj bilo kojeg pojedinca koji želi da se bavi naukom ima i njegovo bliže okruženje. Na mene je snažan utisak ostavio otac koji godinama istražuje dramsku umjetnost. Njegova istrajnost u istraživanju brojnih fenomena unutar teatrologije i uopšte društvenih nauka bila je za mene fascinantna. Međutim, prvu moju ljubav prema istoriji, antropologiji i na kraju politikologiji razvio je djed. Njegove nastavničke i padagoške sposobnosti razvile su u meni poseban odnos prema znanju. Veliki naučni i pedagoški uticaj na mene imali su brojni profesori koji su mi predavali, posebno moj mentor. Takođe i pojedini profesori kojima sam godinama bio asistent na fakultetu. Mnogima od njih dugujem zahvalnost za veliko znanje koje su mi prenijeli, kao i za šansu koju su mi pružili da se bavim naukom o politici.

NI: Kako zainteresovati mlade u BiH za nauku i istraživanje?

Nauka mora da dobije istaknuto mjesto u društvu kako bi bila bolje percipirana od strane mladih ljudi. Tu je neophodna podrška političkih elita, nevladinog sektora i medija. Međutim, oni to neće uraditi ako ih na taj put ne usmjere oni koji se bave naukom. Najbolji put do ostvarivanja ove zamisli je putem djelovanja samosvjesnih i autonomnih pojedinca koji imaju mogućnost bavljenja naukom. Od njih se očekuje da se temeljno i sa visokim stepenom naučne i akademske čestitosti bave naukom, da ne prave dnevno-političke kompromise, da ne budu naučno površni i zadovoljni naučnom prosječnošću. Svako ko vrednuje nauku i shvata njene velike mogućnosti za društveni i tehnički razvoj društva mora da podiže nivo svijesti o njenom značaju, a to je moguće samo kvalitetnim, visoko moralnim, radom. Sa druge strane, naučni rad mora da prati i kvalitetno obrazovanje. Zbog toga je bitno da sistem, raznim podsticajima, stimuliše izgradnju kreativnih predavača koji mogu ne samo da prenesu znanje već i da razviju ljubav mladih ljudi prema nauci. Takav jedan pristup naučnom i obrazovnom sistemu je neophodan. U svim ovim procesima bitno je jednako vrednovati društvene sa drugim naukama. Svjedoci smo da se društvene nauke sve više stavljaju u drugi plan i na margine, barem kada je riječ o Bosni i Hercegovini. To je pogrešno jer nijedno društvo ne može da preživi bez razvoja svoje autohtone društvene i političke misli, a ona ne može da postoji bez društvenih nauka.

NI: Na šta ste najviše ponosni u svom radu?

To što sam, baveći se naukom o politici, vremenom uspio da pobjedim brojne lične slabosti, da umjesto nekada prisutne ljenosti razvijem kontinuitet rada i produktivnost, da umjesto egoizma razvijem jednu formu altruizma u sebi, da umjesto isključivosti i nekadašnje površnosti izgradim toleranciju i temeljnost u naučnom radu. Osim toga naučni rad i stalno usavršavanje vas tjeraju da izgradite bolji karakter. Upravo te domete nauke koji su pozitivno uticali na mene pokušavam da prenesem mlađim ljudima u mom okruženju. Posebno to da nauka ne smije da bude put ka razvoju samoljublja i gordosti već obrnuto. Nauka mora da bude mehanizam koji će da izvuče najbolje iz čovjeka, da ga oplemeni, ma koliko to mnogima zvučalo utopistički.

NI: Koji su vaši planovi za budućnost?

Nauka o politici je specifična. Osim objašnjenja brojnih političkih fenomena u društvu, ljudi očekuju od onih koji se bave njome da ponude i određena rješenja za brojne političke i društvene probleme. To je veliki naučni izazov. Bilo bi korisno da se u tom pravcu kreću brojni istraživači koji žive na ovom prostoru. Oni imaju šansu da rade brojna istraživanja na temu partija i partokratije, izgradnje institucija, mogućnosti razvoja socijalne države, demokratske političke kulture i prakse. Ovim temama sam se bavio u dosadašnjem radu i planiram da nastavim time da se bavim u budućnosti. Naravno, uz stalno širenje ka drugim temama i naučnim oblastima. Za ljude koji se bave naukom o politici značajno je da se interdisciplinarno razvijaju. Ozbiljno bavljenje naukom o politici nije moguće bez poznavanja brojnih drugih naučnih saznanja. Kako socioloških, tako i filozofskih, istorijskih, pravnih, ekonomskih, lingvističkih i brojnih drugih. U tom pravcu pokušavam da usmjerim svoj dalji naučni rad. Ali i rad ljudi sa kojima sarađujem.

NI: Da li se u slobodno vrijeme bavite nekom drugom disciplinom, zanimljivim hobijem?

Prosječan čovjek većinu vremena izvan posla kojim se bavi provodi sa porodicom. Tako je i u mom slučaju, gdje smo svi u porodici najviše vremena usmjereni na odgajanje kćerke. Međutim, kako djeca odrastaju prirodno postaju sve manje zavisna od roditelja i sve autonomnije kreiraju svoje vrijeme. U tim prelaznim životinim fazama pred roditeljima je veliki zadatak ostvarivanja stabilnog i funkcionalnog odnosa u porodici. Da bi se on ostvario potrebna je posvećenost, tolerancija i strpljenje pa samim tim i najveći dio vremena provodim u tome. Roditeljstvo je uz sve svoje izazove zaista lijepo i na potpuno drugačiji način organizuje život čovjeka. Roditeljstvo životu čovjeka daje poseban smisao i jednu sasvim novu energiju.

Osim u roditeljstvu dio vremena provodim u individualnim sportovima poput trčanja i slično. Iako volim sport, godinama ne gledam sportske kanale jer mi je to vremenom postalo dosadno. Zbog toga dio slobodnog vremena provodim čitajući i gledajući zanimljivosti, posebno iz domena istorije, urbanizma, arhitekture i naravno gledajući filmove i serije. Svim onima koji žele da se bave naukom preporučujem nekoliko sjajnih kanala kao što su Viasat history ili History, gdje postoje brojne emisije koje objašnjavaju niz političkih fenomena, istorijskih događaja i slično. Takođe se godinama emituje sjajna serija o mladim naučnicima pod nazivom “Teorija velikog praska” ili “Štreberi” (u zavisnosti na kojem se kanalu emituje). Ovakve serije populizuju nauku i razvijaju među mladima pozitivnu energiju prema njoj.

NI: Vaš savjet budućim naučnicima i istraživačima?

Nauka je dobar način da mladi ljudi upoznaju i istraže određene prirodne, tehničke i društvene fenomene. Istovremeno, to je i sjajan način da upoznaju sebe, da pomjere granice svoga rada i istrajnosti, da osnaže svoj karakter i ostvare dobro za sebe i svijet koji ih okružuje. To je dovoljan motiv da se upuste u istraživanje svijeta u sebi i oko sebe, a to mogu upravo baveći se naukom.